W każdym z czterech rozdziałów autor podjął próbę opisu uwarunkowań międzynarodowych obronności państwa, przybliżenie spraw doktrynalnych bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego oraz określenia systemu bezpieczeństwa narodowego, a także przesłanek i podstaw obrony terytorialnej kraju. Podział opracowania na cztery okresy: feudalizmu, odrodzenia, doby upadku państwa oraz wieku XX wydaje się być logiczny i oddający istotę zachodzących zmian w systemach obronnych kraju, wojsku i sztuce wojennej, a także roli w systemie, społeczeństwa (ludności cywilnej), wyrażonych w piśmiennictwie cywilnym i wojskowym. Każdy z rozdziałów, poza rozważaniami o charakterze teoretycznym dotyczącym obronności kraju, wzbogacono przypomnieniem, w postaci cytowanych fragmentów tekstów, problematyki obronnej podejmowanej przez pisarstwo epoki. Dokonany wybór przedstawicieli to subiektywna decyzja autora. Nie jest ani wyczerpujący, ani ostateczny.

Zasadniczym celem podjętych rozważań jest próba przybliżenia czytelnikowi organizacyjnych dokonań i przeobrażeń polskiego systemu obronnego na przestrzeni wieków, zarówno w aspekcie wojskowym, jak też komponentu cywilnego. Problem wydaje się być szczególnie istotny współcześnie, w okresie dynamicznych zmian w otoczeniu międzynarodowym oraz tworzenia cywilnego komponentu obronnego, rozumianego jako system mobilizacyjny zasobów państwa, Obrony Cywilnej, obrony terytorialnej czy powszechności służby wojskowej.