W Wydawnictwie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy ukazała się monografia pt. „Ochrona środowiska na terenach przemysłowych” pod redakcją dra inż. Bartosza Jaweckiego, dra inż. Daniela Ochmana oraz mgra Tomasza Podolińskiego. Praca powstała przy wsparciu Fundacji Polska Miedź.

Problematyka ochrony środowiska na terenach przemysłowych jest bardzo ważna na terenie naszego kraju, a w szczególności na terenie Dolnego Śląska, gdyż jest to obszar o bardzo dużym uprzemysłowieniu. Istnienie przemysłu wiąże się z poważną ingerencją w środowisko naturalne. W czasie gdy przemysł ten powstawał i się rozwijał, zagadnienia ochrony środowiska traktowane był z niewielką uwagą. Dopiero po zmianach ustrojowych i przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej problematyka ta znalazła swoje istotne miejsce.

Niniejsza monografia ma przede wszystkim na celu ukazanie szeregu osiągnięć w dziedzinie ogólnie pojętej ochrony środowiska, jakie mają miejsce na terenie Dolnego Śląska. Poruszane będą tu problemy dotyczące oceny stopnia zanieczyszczenia elementów środowiska i związanego z nim ryzyka ekologicznego.

Tereny objęte negatywnymi skutkami działalności antropogenicznej powinny być, w myśl zasady zrównoważonego rozwoju i przepisów prawa, poddane procesowi rekultywacji, czyli zabiegom mającym na celu przywrócenie wartości użytkowej i przyrodniczej obszarom zdewastowanym i zdegradowanym. Dlatego też znaczna część monografii obejmuje zagadnienia związane z obowiązkiem rekultywacji, gdzie szczególny nacisk położony został na historyczne ukształtowanie stosunków prawnych w tym zakresie. Wskazane zostały również podmioty odpowiedzialne za naprawienie powstałej szkody w środowisku, jak i działania zmierzające do zagwarantowania należytego przeprowadzenia procesu rekultywacji terenów zdegradowanych.

Wiele miejsca poświęcono rekultywacji i zagospodarowaniu terenów poeksploatacyjnych, szczególnie nieczynnych kamieniołomów. Przedstawiono najpowszechniejsze kierunki rekultywacji, gdzie wskazano duży potencjał wykorzystania tych terenów jako obiektów rekreacyjnych. Przedstawiono przykłady koncepcji zagospodarowania nieczynnych kamieniołomów opracowane na podstawie analiz terenowych, oceny aktualnego sposobu wykorzystania terenu oraz potrzeb rozwoju rejonu.

Zwrócono uwagę na zagrożenia i sposoby minimalizacji oddziaływań powodowanych przez eksploatację zasobów skalnych w kontekście zrównoważonego rozwoju, który powinien uwzględniać endogeniczne potencjały regionu i wykorzystywać je tak, aby zapewnić możliwości rozwoju obecnemu i przyszłym pokoleniom. Zrównoważony rozwój nie wiąże się z zaniechaniem działalności gospodarczej (m.in. wydobywczej i kamieniarskiej), ale wskazuje działania, które pozwolą uwzględniać ograniczenia związane zarówno ze skończonością wszystkich zasobów przyrodniczych oraz ograniczenia związane z zanieczyszczeniem środowiska. Niezbędne jest uwzględnianie w procesie zarządzania przedsiębiorstwami wprowadzania nowych technologii, które przyczyniają się do zmniejszania zagrożenia dla środowiska. Oszczędności w tym zakresie wykluczają zrównoważony rozwój. Działalność górnicza uwzględniająca uwarunkowania przyrodnicze, gospodarkę przestrzenną oraz nakłady na minimalizacją negatywnych oddziaływań będzie zgodna z ideą zrównoważonego rozwoju.

W działalności przemysłowej niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej ilości wody. Zważywszy na ubogie zasoby wodne Polski, istotne jest jej retencjonowanie, jak i oczyszczanie powstających ścieków przemysłowych i komunalno-bytowych. Stąd też znajdziemy w monografii zagadnienia związane z zasadami gospodarki wodnej w ujęciu prawidłowej eksploatacji zbiornika retencyjnego oraz wykorzystaniem hydrofitowych oczyszczalni ścieków. Na przykładzie indywidualnych i komunalnych hydroponicznych oczyszczalni przedstawiono skuteczność oczyszczania ścieków w tego typu obiektach, a także oceniono możliwość ich wykorzystania w oczyszczaniu ścieków komunalnych.