Autorytet współczesnego nauczyciela w perspektywie uczniów. Studium teoretyczno-empiryczne
- Rok wydania: Legnica 2024
W Wydawnictwie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy ukazała się książka pt. Człowiek - zdrowie - jakość życia pod red. Joanny Zółtańskiej.
W monografii Człowiek – zdrowie – jakość życia starano się pokazać zdrowie w jego interdyscyplinarnym wymiarze. Zebrane artykuły dotyczą wielu dyscyplin naukowych, których przedmiotem zainteresowania jest jakość życia i szeroko rozumiane zdrowie człowieka, definiowane przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie wyłącznie brak choroby czy ułomności.
W kulturze współczesnego świata potrzeba bycia zdrowym, sprawnym, posiadania atrakcyjnego wyglądu, prowadzenia zdrowego stylu życia i prawidłowego sposobu odżywiania się jest coraz silniej utrwalana w świadomości społecznej. W konsekwencji stale zwiększa się także zapotrzebowanie na różnorodne formy terapii, diety i aktywności fizycznej ukierunkowane na promocję zdrowia i poprawę jakości życia.
Zainteresowanie jakością życia rozpoczęło się w starożytności i już wtedy próbowano to pojęcie zdefiniować. Dla Hipokratesa szczęśliwe życie miało się wyrażać poprzez osiągnięcie stanu wewnętrznej równowagi. Dla Arystotelesa natomiast najważniejszym celem miało być dążenie do eudajmonii, a zatem możliwie najwyższego osiągalnego dobra, które miało być gwarancją szczęścia.
W filozofii chrześcijańskiej, szczególnie w średniowieczu, panowało przekonanie, iż najważniejszym celem ludzkiej egzystencji jest zbawienie duszy. Afirmowano życie pełne poświęcenia, przepełnione cierpieniem i ascezą, po którym jednak ( po śmierci), czeka nagroda, czyli życie wieczne.
Pojęcie szczęścia nieobce było także filozofom wywodzącym się z kultur wschodnich. W Chinach wyrażać się ono miało poprzez równowagę pomiędzy pierwiastkami Yang i Yin. Natomiast w filozofii buddyjskiej stan ten miał być osiągalny dzięki mitycznej – nirwanie.
Współcześnie wzrastające zainteresowanie „jakością życia” przypada na lata pięćdziesiąte ubiegłego stulecia. W tym czasie termin ten zaczęto coraz częściej stosować w takich dziedzinach jak ekonomia, polityka społeczna, medycyna, socjologia, psychologia, dietetyka i kultura fizyczna. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku zaczęto w różnych krajach świata, w tym także w Polsce, wykorzystywać pojęcie jakości życia do pomiarów socjologicznych oraz psychologicznych. Na gruncie nauk społecznych analizowano poziom jakości życia, łącząc je z takimi kategoriami jak styl życia, poczucie podmiotowego dobrostanu czy też zadowolenia z warunków życia oraz możliwości zaspokajania najistotniejszych życiowych potrzeb.
Mniej więcej w tym samym czasie jakość życia stała się obiektem zainteresowania w naukach medycznych. Dostrzeżono, że pacjenci ze schorzeniami przewlekłymi, zwłaszcza nieuleczalnie chorzy, mają subiektywnie niskie poczucie jakości życia. Zauważono także, że satysfakcjonujące dla pracowników ochrony zdrowia efekty leczenia nie muszą wcale oznaczać wysokiej jakości życia dla pacjenta.
Obecnie jakość życia stanowi przedmiot zainteresowań wielu dyscyplin naukowych, zarówno społecznych, jak i medycznych, a wśród naukowców nie ma pełnej zgodności co do definicji, zakresu i zastosowania tego pojęcia.
W naukach społecznych zgodne jest stanowisko co do faktu, iż przy opisie zakresu pojęcia „jakości życia” ważna jest zarówno analiza determinantów obiektywnych, jak i subiektywnych. W psychologii jakość życia rozumiana jest najczęściej w kategoriach subiektywnych doznań i przeżyć jednostki, wynikających z doświadczeń życia codziennego, które składają się na poczucie satysfakcji z życia, życiowego doświadczenia czy psychicznego dobrostanu.
Jakość życia w perspektywie nauk medycznych koncentruje się głównie na zjawiskach zdrowia i choroby. Schipper i jego współpracownicy wprowadzili do medycyny nowe pojęcie, zdefiniowane jako: jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia Health Related Quality of Life – HRQoL. Uwzględnia ona podstawowe aspekty funkcjonowania pacjenta – stan fizyczny, sprawność ruchową, stan psychiczny, sytuację społeczną, warunki ekonomiczne i doznania somatyczne.